Frozen Shoulder
door Wouter Verdickt – Kinesist
Wat is een frozen shoulder? Is mijn schouder echt bevrozen?
Frozen Shoulder is een aandoening van de schouder die meestal voorkomt tussen je 40e en 65e levensjaar. Het wordt daarom wel eens de “50 year old shoulder” genoemd. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
De aandoening uit zich door progressief verergerende pijn in en rond de schouder en progressief afnemende mobiliteit in het schoudergewricht. De beperking komt meestal voor in de rotaties (zeker naar buiten), maar je kan een algemene mobiliteitsbeperking verwachten!
Een andere benaming die wel eens gebruikt wordt, is “adhesieve capsulitis”.
Adhesief: “Verkleving” => Het weefsel van de schouder gaat doorheen de tijd meer littekenachtig worden. Spoiler alert: dit gaat ook weer weg.
Capsulitis: “Kapselontsteking” => Er zou een ontstekingsproces bijdragen wat de felle pijn ook mede kan verklaren. Dit is vooral in het begin het geval.
Onze Duitse collega’s kiezen echter voor de meest efficiënte naam: “steiffschulter” ofwel “stijve schouder”. Helder, toch?
Klassiek werd frozen shoulder ingedeeld in 3 fasen: bevriesfase, bevroren fase, dooifase. Hoewel dit gemakkelijk bekt en een goede samenvatting geeft, spreken we in de medische wereld meer over: Hoog reactieve fase, matig reactieve fase, laag reactieve fase. Deze indeling probeert een frozen shoulder niet in exacte tijdsgebonden hokjes te steken maar eerder als een (individueel variërend) continuüm weer te geven.
In de eerste fase is de ontsteking dominant. Je zal voornamelijk een pijnlijke schouder hebben. Beperking treedt later op wanneer het kapsel en de ligamenten meer en meer fibroseren (= littekenachtig worden en samentrekken).
In de tweede fase is de pijn nog steeds fel aanwezig, maar minder reactief dan in de eerste fase. Intussen is het kapsel gespannen (passief en actief).
In de laatste fase gaat de pijn meer en meer liggen en komt gradueel de mobiliteit ook terug.
Naar Michel Mertens (2023)
Waarom heb ik een frozen shoulder? Hoe ontstaat het?
In veel gevallen weten we nog niet zeker wat de oorzaak is en lijkt het uit het niets te komen. Soms heeft het echter te maken met een trauma aan de schouder (operatie, val, spierscheur, …) of ergens anders in het lichaam (borstkanker, CVA, …). Hoewel een frozen shoulder maar 2-5% van de mensen treft, worden er steeds meer verbanden gevonden met andere aandoeningen. Bij mensen die diabetes en schildklieraandoeningen zijn de cijfers tussen de 10 en 60%! Ook bij mensen met een verhoogde bloeddruk of verstoorde cholesterolwaarden lijkt het aantal frozen shoulders hoger te zijn.
Er zijn dus zeker tekenen die wijzen dat het lichaam zichzelf aanvalt. Doordat we de aandoening vaker bij vrouwen dan bij mannen zien én vaker rond de 50 jaar, zijn er nog meer vermoedens dat hormonale processen (als ze al niet de oorzaak zijn) op z’n minst mee sturend zijn. Voor dit laatste is er echter nog onvoldoende bewijs.
Je hebt voor een frozen shoulder ook geen beeldvorming nodig. ’t Is te zeggen: als je beeldvorming normaal is en je hebt symptomen van een frozen shoulder, is de kans groot dat je een frozen shoulder hebt. Beeldvorming kan dus bij twijfel vooral ingezet worden om andere zaken uit te sluiten.
Ok, toch niet helemaal bevroren. Wat moet er nu gebeuren met mijn schouder?
Het goede nieuws is: frozen shoulder kent meestal een gunstig natuurlijk beloop en gaat vanzelf (bijna volledig) over. Het minder goede nieuws is: je zal geduld moeten hebben. Over het algemeen kan het natuurlijke beloop gaan van 1 tot 3 jaar. Echter indien je echt helemaal niets zou ondernemen blijkt na 4 jaar nog steeds 6 tot 40 procent van de mensen een functioneel tekort te hebben.
In de eerste fases is de schouder nog heel reactief op intense prikkels. Het is daardoor belangrijk om je balans tussen belasting en belastbaarheid goed te controleren. Je kan je algemene belastbaarheid opbouwen door stapsgewijs aan een gezonde levensstijl te werken (voldoende bewegen, gezond eten, genoeg slapen). Je belasting kan je verminderen door niet te overdrijven met schouderprovocerende taken. Wanneer de schouder nog ontstekingsgevoelig of reactief is, ga je best niet te intens stretchen! Hierdoor wakker je ontstekingsmechanismen aan en ga je mogelijk gewoon meer last krijgen.
In een latere fase, wanneer de schouder minder reactief is op intense prikkels, kan je je algemene beweging aanvullen met meer eindstandige en aangehouden mobiliteitsoefeningen voor de schouder. Op dat moment kan je ook terug stevigere krachtoefeningen doen om je schouder terug tot zijn maximale potentieel te krijgen.
Wat kan de kinesist doen?
Een frozen shoulder kan heel limiterend en daardoor zelfs wat beangstigend zijn. Je kinesitherapeut kan je helpen door je klachten meer te kaderen. Verder kan de kinesitherapeut je ondersteunen bij het activeren van je lichaam. De kinesist kan je door de fases heen begeleiden met je oefenplan en zal in het begin eerder functioneren als coach. De bal (en het geduld) liggen voornamelijk in je eigen kamp.
Over shockwave en ultrasound is er weinig sluitend bewijs. De tijd die je daarmee spendeert, kan je dus even goed inzetten met een gratis wandeling 😉
In de laatse fase wanneer de klachten niet heel provocerend zijn, kan manuele therapie en stevige stretching jou de laatste graden winst geven.
Is er iets anders?
Kinesisten staan er vaak niet voor te springen, maar bij frozen shoulder kan het wel degelijk de moeite lonen om in de eerste fase een gerichte cortisone injectie te laten zetten. Hierdoor gaat de pijn draaglijker worden. Bespreek dit echter met je huisarts omdat op lange termijn herhaaldelijke cortisone toedieningen je weefsels ook aantasten en je dus vatbaarder maken voor andere problemen.
Omdat er meer en meer zicht komt op het verband tussen frozen shoulder en hormonale ontregelingen, kan begeleiding op vlak van je algemene levensstijl handig zijn. Je kan hiervoor terecht bij KPNI-therapeuten, diëtisten, personal coaches, …
Bronnen:
Michel Mertens, 2023. Frozen Shoulder: praktijkrichtlijn in de kinesitherapie: een update. Universiteit Antwerpen / Pain in Motion
Dr. Angela Cadogan, 2022. Frozen Shoulder: unravelling the enigma. Physio Network
Wie is Wouter Verdickt?
Wouter Verdickt studeerde in 2014 af als kinesitherapeut aan de KU Leuven. Hij combineerde zijn eerste jaren als therapeut met coaching in de zwemwereld. Nadat hij in andere praktijken werkte, richtte hij in 2017 richtte hij Bodypoint op. Bodypoint is een zorgpraktijk in Londerzeel waar verschillende disciplines mekaar ontmoeten.
De laatste jaren legde hij zich meer en meer toe op de schouderrevalidaties waar hij streeft om de complexiteit van de schouder zo eenvoudig mogelijk tot bij de patiënten te krijgen.
Wanneer je hem niet in de praktijk vindt, kan je Wouter terugvinden met loopschoenen of in de Crossfit.