Slaapproblemen
door Emy Van Rode – Kinesiste
Over slaapproblemen en chronische pijn
Iedereen ervaart het wel eens, een periode waarin je minder goed slaap kunt vatten, of waarin een nacht doorslapen niet goed lukt, piekeren, nachtmerries… Maar wat als deze slaapproblemen dermate aanwezig zijn dat het je hele dagelijks functioneren beïnvloedt? Dan is het misschien eens tijd om met een vergrootglas naar jouw dag-nachtritme, of hoe wij het zeggen slaap-waakritme te kijken. Laten we even kijken hoe dat juist in mekaar zit.
Waar het allemaal begint: Het slaap-waakritme
Onze slaap wordt rechtstreeks beïnvloed door onze “waaktijd” of de periode waarin we wakker zijn. De kwaliteit van onze slaap beïnvloedt onze wakkertijd (waak) en vice versa. Bekijk het als een weegschaal dat bij een goede balans tussen slaap en waak ons een gezonde slaapcyclus bezorgt. Te weinig slaap zal een negatieve invloed hebben op de kwaliteit van onze waaktijd. En onze waakkwaliteit zal mede onze slaapkwaliteit bepalen. Wat je overdag doet heeft dus invloed op je slaap.
Dit alles komt onder andere tot stand door de samenwerking van verschillende hormonen. In de ochtend produceer je de hoogste concentratie cortisol hormoon (het stresshormoon), die ervoor zorgt dat we ’s ochtends wakker en alert zijn. De waakdruk stijgt naarmate de ochtend nadert, waardoor je lichter zal slapen en alert wakker wordt. Naarmate de avond vordert, zal de slaapdruk op zijn beurt toenemen, in de hand gewerkt door de aanmaak van de stof Melatonine. Bij een goede harmonie tussen beide stoffen, zal de waak- en slaapdruk goed op elkaar afgestemd zijn. Is dit niet het geval, dan kan het zijn dat je bijvoorbeeld ’s avonds de slaap niet makkelijk kunt vatten of moeilijk kan doorslapen, of ’s ochtends niet goed wakker wordt.
Is dit niet goed op elkaar afgestemd, kan dit tot slaapproblemen leiden, die bijgevolg andere kwaaltjes kunnen uitlokken zoals: Concentratiestoornissen, geheugenstoornissen, vermoeidheid, veranderingen in onze gemoedstoestand en een vertraagd fysiek lichamelijk herstel.
Wanneer spreekt men van een slaapprobleem welke soorten zijn er?
Gemiddeld heeft een (jong)volwassen persoon tussen de 7 en 9 uur slaap nodig om optimaal te functioneren. Er zijn mensen die meer of minder slaap nodig hebben, zolang je zelf geen ongemak ervaart kan dat zeker ook. We spreken hier nog niet van een slaapstoornis. Een slaapstoornis kan als volgt optreden:
- Insomnia: Niet of slecht slapen, verminderde slaapkwaliteit, moeilijk in slaap vallen, moeilijk doorslapen, vroeger wakker worden. Dit voor meer dan 3 dagen per week en langer dan 3 maanden aanwezig.
- Hypersomnieën: Overmatige slaperigheid overdag
- Parasomnieën: Abnormale onbewuste activiteiten en gedragingen zoals slaapwandelen, slaap-eten, nachtmerries,…
- Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen: Slaap apneu
- Slaapgerelateerde bewegingsstoornissen: Restless legs syndrome
Insomnia is de meest voorkomende slaapstoornis met een percentage van 7% van de EU-bevolking.
Slaap en chronische pijn
Verschillende studies hebben aangetoond dat slaapproblemen en pijn elkaar in beide richtingen beïnvloeden. Slaapproblemen kunnen ervoor zorgen dat men gevoeliger is voor pijn en verhogen het risico op het ontwikkelen van chronische pijn. Omgekeerd zal de aanwezigheid van chronische of acute pijn de slaapkwaliteit beïnvloeden. Insomnia wordt ook vaak geassocieerd met verhoogde stress en angst, wat de pijngewaarwording op zijn beurt kan beïnvloeden. Die stress en angst zorgen dan weer voor een verhoging van de cortisolconcentratie in ons lichaam, waardoor het waak-slaapritme wordt verstoord. Er is ook wetenschappelijk bewijs dat een chronisch slaaptekort het risico op ontstekingsprocessen in het lichaam doet stijgen, wat op zijn beurt pijn in de hand werkt. Zo ontstaat een vicieuze cyclus van slaapproblemen en pijn.
Slaaphygiëne checklist: Welke stappen kan je zelf nemen?
- Maak je slaapkamer aantrekkelijk om in te slapen. Bevorder je slaapcomfort door te slapen op een comfortabel matras en kussen en laat tv-, smartphone-, pc-gebruik voor elders. Zorg ervoor dat de slaapkamer voldoende verduisterd is en een aangename temperatuur heeft (rond de 18°). Reminder: Je slaapkamer dient enkel om in te slapen (en seksuele activiteiten).
- Vermijd alcohol, roken en cafeïne houdende dranken voor het slapengaan. Je drinkt best geen cafeïne tot 6u voor het slapengaan.
- Probeer geen te zware maaltijden te nuttigen voor het slapengaan. Kies voor een licht verteerbare maaltijd enkele uren voor het slapengaan.
- Beweeg voldoende overdag zodat de slaapdruk ’s avonds toeneemt. Probeer extreme inspanningen te vermijden vlak voor het slapengaan.
Therapie
Zit je met vragen over jouw slaapkwaliteit of denk je dat je hulp nodig hebt? Bespreek dan met uw arts wat de mogelijkheden zijn. Onze kinesitherapeut Emy kan met jou je slaapkwaliteit beoordelen door een kijkje te nemen naar je slaapdagboek en tips te geven om je slaapkwaliteit te verbeteren. Soms zijn extra interventies nodig zoals cognitieve gedragstherapie (wetenschappelijk bewezen nut bij slaapproblemen) of in sommige gevallen slaapmedicatie (in samenspraak met huisarts). Opgelet, weet dat sommige medicaties juist slapeloosheid in de hand kunnen werken. In dat geval overloop je best je medicatieschema met je behandelde arts.
Wie is Emy Van Rode?
Ik ben Emy Van Rode, kinesitherapeut en intussen 1 jaar manueel therapeut bij Bodypoint. De afgelopen 5 jaar specialiseerde ik me in kaakgewrichtsproblemen. Bij deze aandoeningen komen slaapproblemen vaak voor. Maar ook bij heel veel andere blessures kunnen slaapproblemen bijdragen aan het ontstaan en het beloop.
Indien jullie nog vragen hebben na het lezen van dit artikel, mag je deze zeker mailen naar emy@bodypoint.be .