Meniscusletsel: 100% Focus op jezelf
door Lander Vansteene – Kinesist
100% focus op jezelf tijdens de revalidatie na een meniscusletsels
Intro en actualiteit: “Medische overconsumptie”
Begin mei kwam het nieuws naar buiten dat de overheid paal en perk wil stellen aan de overconsumptie van enkele specifieke operaties. Een operatie ter hoogte van je meniscus (schokdemper in je knie) is één van die vaak voorkomende operaties waarvan men de frequentie naar beneden wil halen. Conclusie was dat er vaker dan nodig voor een operatie gekozen wordt, ook al zou dit niet altijd nodig zijn. België zou hierin koploper zijn binnen de Europese Unie.
Als we kijken naar onze patiëntenpopulatie binnen Bodypoint zien we dan ook vaak mensen met meniscusletsels (zonder of met operatie). Het leek ons handig om duidelijkheid te scheppen en de vele factoren die meespelen bij een meniscusletsel even op te sommen.
Terug naar de schoolbanken: “Lesje anatomie”
Zoals beschreven in de intro kunnen we de meniscus het best omschrijven als de schokdemper in de knie. We hebben 2 menisci per knie. Eentje aan de binnenzijde en één aan de buitenzijde (respectievelijk de mediale en de laterale). De binnenste is wat groter van vorm, en is ook vaker getroffen dan de buitenste. Ondanks dat de buitenste meniscus wat kleiner is zorgt deze wel voor meer schokabsorptie.
Multifactorieel
Als mens zijn wij uniek, dus ook onze knieën zijn uniek. Onze menisci zijn dat bijgevolg ook, wat resulteert dat een letsel zelden een zwart-wit verhaal is. Eerder 50 tinten grijs?
Voorgeschiedenis:
Je medische voorgeschiedenis, alsook je sportieve voorgeschiedenis spelen een rol in het huidig functioneren van je knie. Misschien had je al eerder klachten ter hoogte van de knie? Of heb je je kraakbeen al lichtjes beschadigd tijdens je sportieve carrière? Het startpunt bij een meniscusletsel kan dus verschillen, bij sommigen is het hun eerste knie-klacht terwijl het bij anderen een zoveelste blessure is aan de knie. De gevolgen van vorige letsels moet je meenemen in het complete plaatje.
Oorzaak:
Soms heb je reeds langere periode klachten zonder aanwijsbare oorzaak. Is deze last afkomstig van je meniscus, dan spreken we van een degeneratief meniscusletsel. Heb je een trauma opgelopen, denk hierbij aan diep hurken tijdens het tuinieren en bij het rechtstaan een pijnscheut voelen, of tijdens een ploegsport in duel gaan en hierbij een torsie voelen in de knie… dan bestaat de kans dat er meer structuren betrokken zijn dan alleen maar je meniscus (denk hierbij aan kraakbeen, voorste kruisband, collaterale ligamenten,… De aanpak en de revalidatie zal hierdoor zeer verschillend zijn. We moeten met name rekening houden met alle structuren die betrokken zijn, vaak zal dit een langere revalidatie met zich meebrengen.
Je fitheidsstatus op dit moment en in de toekomst:
Bij het maken van een beslissing moet gekeken worden naar je huidige belasting en je toekomstige belasting. Wil je de komende jaren nog zorgeloos gaan skiën, of heb je nog een halve marathon in gedachten? Dan moet er gekozen worden voor een stabiele lange-termijn oplossing. Deze keuze kan verschillend zijn ten opzichte van iemand die de komende jaren geen intense sportbeoefening wenst te beoefenen. Ook de intensiteit van de revalidatie en de eindstatus kan totaal verschillend zijn. Bij de ene is de revalidatie tot een goed einde gebracht als je terug vlot 10.000 stappen per dag kan zetten, terwijl de andere zich klaarstoomt voor het nieuwe voetbalseizoen vol met spurtjes, draaien en keren, sprongen, duels,…
Leeftijd en de lokale circulatie:
We zullen het niet allemaal even graag horen, maar ja, de jaren op onze teller hebben ook hun impact. Een meniscus heeft geen ideale doorbloeding (alleen het buitenste 1/3 bevat een goede doorbloeding). Ook met het ouder worden zal de lokale bloedcirculatie afnemen in dit buitenste deel. Hierdoor zal het herstel langzamer verlopen, of zal er bijvoorbeeld eerder gekozen worden om voor een andere aanpak te kiezen (bv. menisectomie, een stukje van de meniscus wegnemen). Op veel van de genoemde factoren kan je zelf een impact hebben, maar leeftijd is zo’n risicofactor die je niet kan veranderen.
Levensstijl:
Sportieve voorgeschiedenis, niet-roker of roker, voedingspatroon, mindset en slaaphygiëne hebben allemaal impact op het herstelmechanismes,… Het is niet eenvoudig om elk van voorgaande factoren 1 op 1 te linken aan de snelheid van je revalidatie maar ze spelen allemaal een belangrijke rol in het groter geheel. Het zal niet geheel onlogisch klinken dat een recreatieve sporter die niet rookt, gezond eet, gemotiveerd is en voldoende aandacht besteed aan slaap toch een streepje voor heeft om een vlotte revalidatie te doorlopen.
Het letsel zelf:
Heb je een letsel in de binnenste of buitenste meniscus? Het zal impact hebben op de hersteltijd van je revalidatie. Daarnaast kan een scheur acuut optreden, maar ook door degeneratie. De acute scheur zal vaak sneller genezen, waar een degeneratieve scheur wat meer tijd in beslag zal nemen. Zit het letsel in het goed doorbloed buitenste deel, of helemaal centraal binnenin? De omvang van de scheur (is het een grote of een klein flapje) en het type scheur zijn nog 2 belangrijkste factoren.
Unieke knieën vragen een unieke aanpak
Afhankelijk van bovenstaande factoren zal beslist worden of je een conservatieve behandeling of een operatieve behandeling krijgt. Bij conservatief zal een operatie vermeden worden en heb je dus nog een goede kans op spontaan functioneel herstel. Operatief zien we twee grote pijlers. Enerzijds een meniscushechting, anderzijds een (partiële) menisectomie.
Bij een meniscushechting wordt de scheur operatief gehecht worden en zal je een periode niet mogen steunen (zodat alles goed kan helen), hierbij stap je meerdere weken op krukken. Het voordeel is wel dat je na je revalidatie nog over je volledige meniscus kan beschikken, wat positief is op lange termijn. Een hechting is vaak bij het buitenste deel van de meniscus, gezien er daar nog voldoende bloedcirculatie zal zijn, wat nodig is voor het herstel.
Bij een (partiële) menisectomie zal er een deel van de meniscus worden weggenomen. Op korte termijn ben je relatief snel weer op de been, op lange termijn moet je er wel rekening mee houden dat je iets minder schokdemper hebt in de knie. De andere structuren moeten zich aanpassen aan de verhoogde belasting. In de meeste gevallen: conservatief, meniscushechting en ook bij menisectomie is een bezoek aan de kine noodzakelijk.
Tijdens de revalidatie komen alle voorgaande unieke factoren samen. De fysieke toestand en de (sportieve) wensen van de patiënt, het specifieke letsel ter hoogte van de meniscus (de grootte en het type scheur), alsook de gekozen oplossing. Je revalidatie houdt met dit alles zo goed als mogelijk rekening en zal bij elke persoon enkele overeenkomsten hebben, maar vooral verschillen. Verschillen in snelheid van de revalidatie, in de mogelijke aanwezigheid van restklachten, in de mate van nog uit te voeren activiteiten. Ook de impact op lange termijn kan helemaal anders zijn.
Als je bij de kine de ‘andere meniscuspatiënt’ plots gevorderde oefeningen ziet uitvoeren, terwijl jouw operatie een week vroeger was, focus je dan op je eigen verhaal en op je eigen revalidatie!
Grijs, zwart en wit
Laat me even 3 cases aan je voorstellen:
| An | Kurt | Zoë | |
| Leeftijd | An is een 45- jarige mevrouw. | Kurt is een advocaat van 62 jaar. | 16 jarige student Maatschappij en Welzijn |
| Voorgeschiedenis | Ze heeft tijdens haar jaren dat ze atletiek deed wel eens last gehad van een “runners knee” en ooit had ze graad 1 slijtage van haar kraakbeen, ze gaat er vanuit dat dit nog steeds zo is, of misschien al graad 2 (het gaat tot graad 4). | Heeft nooit echt veel aan sport gedaan. Wel eens met een motorongeval zijn tibiaplateau gebroken (bovenste deel scheenbeen) en daar was toen ook nog vanalles van andere schade, maar is te lang geleden om zich te herinneren. | 1 keer dat ze iets ernstig voor heeft. |
| Activiteiten | An heeft in het verleden altijd wel sport gedaan. In haar jeugdjaren wat atletiek, de laatste jaren gaat ze baantjes zwemmen terwijl de kinderen zelf zwemles hebben. Ze is verpleegster in een WZC en is ook actief tijdens haar job. | “Mijn grootste sport is elke dag naar het 2e verdiep van het kantoor de trap nemen”. | Doet 1x per week ballet, 1x moderne dans en 2 keer gymnastiek (voorlopig doet ze nog alles = tumbling, trampoline, grondoefeningen en toestelturnen). |
| Voeding | Ze eet gezond, maar nu en dan wel eens zondigen mag wel zeker? | Bourgondische levensstijl | Ze eten thuis best wel gezond! |
| Circulatie | Normale bloedcirculatie, rookt niet. | Tijdens de studies aan het roken verslaafd geworden en zegt zelf omwille van de stress dat hij het nodig heeft. | Goed |
| Slaap | Ze slaapt best goed, niet meer zo vlot als vroeger en soms heeft ze ook avond of nachtshiften, maar niet vaak. Nu en dan een uurtje meer slaap kan ze wel gebruiken. | Best wel korte nachten, met 4 of 5 uur max heeft hij voldoende. | Met al het sporten kruipt ze vrij vroeg in bed, want ze heeft haar slaap wel nodig. Ze heeft in het weekend dezelfde routine want de zaterdagochtend heeft ze training. |
| Oorzaak | Ze wou uit het zwembad klauteren en had zich met de armen aan de rand al wat opgeduwd en wou dan op 1 been opduwen en zo ‘schoot er iets in’ en zat haar knie geblokkeerd. | Tijdens het jaarlijks ski-verlof. Tijdens een afdaling lag een heuveltje waar hij eens een ‘jump’ wou doen, slechte landing. | Ze voelde plots iets tijdens een landing. Haar trainer zegt wel dat ze niet goed ‘uitkwam’ na haar schroef in de lucht. |
| Omvang | De medische beeldvorming zei dat er klein scheurtje was. | Grote scheur. | Miniem scheurtje buitenste deel |
| Type | Meer specifiek was het een longitudinale scheur. | Bucket handle type | Radiale scheur |
| Locatie | Mediale meniscus, buitenste 1/3e | mediale meniscus | Laterale meniscus |
| Aanpak | De dokter gaf aan dat er wel een kans was dat ze veel beterschap ging hebben zonder operatie, het is een beetje een twijfelgeval. Zelf heeft ze dan gekozen voor een meniscushechting. | Menisectomie (stukje weggenomen). | Conservatief, mag van de dokter al zeker 4 weken niet turnen of dansen, nadien terug op controle. |
| Andere betrokken structuren | Geen andere structuren waren betrokken, ze heeft inderdaad wel kraakbeenschade graad 2. | Ook zijn binnenste ligamenten (MCL) en voorste kruisband (ACL) zijn gescheurd. Hij had een “triage” zei de dokter. Het zal een lange weg zijn van minstens een half jaar wist hij er nog bij te vertellen. | Geen andere letsels gevonden op de MRI. |
| Andere | Na de operatie zal ze 6 weken op krukken stappen en mag ze niet steunen. Ze ziet de revalidatie wel positief in “dat komt wel in orde”. |
Het is eigenlijk best druk op kantoor, dus bij zou zelf het aantal sessies wat willen beperken tot maximum 2 per week en liefst niet te lang is zijn vraag. | Ze zet zich stevig in tijdens de oefeningen in de kine-zaal. De oefeningen zijn vaak zelfs leuk, maar “terug met de vrienden sporten zou toch nog meer de max zijn”. |
Misschien is het na het lezen van deze blog niet meer zo verbazend als An, Kurt of Zoë elkaar in de oefenzaal kruisen en ze merken dat de andere ‘meniscus-letsels’ toch precies andere oefeningen aan het uitvoeren zijn. De ene kan ook al verder zitten (of minder ver) in het traject, ook al was de operatie in dezelfde periode. We eindigen waarmee gestart zijn:
100% focus op jezelf tijdens de revalidatie na een meniscusletsels
Wie is Lander Vansteene?
Lander Vansteene studeerde in 2014 af als kinesitherapeut aan de KU Leuven. Initieel deed hij ervaring op in een groepspraktijk (6 kinesisten) en een multidisciplinaire praktijk in Oostende (12 paramedici). Sedert 2017 is hij werkzaam in de topsportwerking van Paralympic Team Belgium en G-sport Vlaanderen. Sinds 2023 is Lander ook een van de kinesisten bij Bodypoint in Londerzeel. Als ervaringsdekundige is Lander een kniespecialist die altijd het onderste uit jouw kan (want elke kan is uniek ;)) probeert te halen!