Chronisch Vermoeidheidssyndroom
door Liam Marievoet – Kinesist
Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)
Wat is CVS
CVS staat voor chronisch vermoeidheidssyndroom en wordt ook wel myalgische encefalomyelitis (ME) genoemd.
Het gaat om een uitgesproken vermoeidheid die langer dan zes maanden aanhoudt en een ernstige beperking geeft in het dagelijks functioneren. Deze vermoeidheid is niet het gevolg van overmatige of langdurige inspanningen en verbetert niet door rust.
Sinds 1969 wordt CVS erkend als een neurologische aandoening door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Ondanks deze erkenning blijven er nog veel vraagtekens bestaan. Zo is er geen eenduidige diagnostische test, behandeling of medicatie beschikbaar.
Wanneer is er sprake van CVS
Het hoofdcriterium van CVS is een uitgesproken, onverklaarbare vermoeidheid die langer dan zes maanden aanhoudt, aanhoudend of steeds wederkerend is, een duidelijk beginpunt heeft, en niet verbetert door rust. Deze vermoeidheid moet gepaard gaan met beperkingen in het dagelijks functioneren.
Daarnaast moeten minstens vier van de volgende nevencriteria aanwezig zijn:
- Ernstige geheugen- of concentratiestoornissen
- Keelpijn
- Gevoelige klieren in de hals- of okselregio
- Spierpijn
- Verspreide gewrichtspijnen (zonder zwelling of roodheid)
- Hoofdpijn
- Niet uitgerust wakker worden na de slaap
- Inspanning gerelateerde vermoeidheid die langer dan 24 uur aanhoudt
Als aan het hoofdcriterium en ten minste vier nevencriteria is voldaan, moet als laatste stap een andere medische of psychiatrische oorzaak uitgesloten worden om de diagnose CVS te kunnen stellen.
Is het vaak voorkomend?
Wereldwijd wordt geschat dat 17 tot 24 miljoen mensen lijden aan CVS. In België zou het gaan om naar schatting 20.000 tot 30.000 mensen.
CVS treft mensen van alle leeftijden, etnische achtergronden en sociaal-economische groepen. Toch zijn er bepaalde populaties waarin CVS vaker voorkomt. Zo beginnen de klachten vaak bij adolescenten en bij mensen tussen 30 en 50 jaar. Vrouwen lopen 2 tot 4 keer meer risico op het ontwikkelen van CVS dan mannen.
Oorzaak
De oorzaak van CVS is nog niet volledig gekend. Een mogelijke hypothese die momenteel wordt onderzocht, is dat CVS een gevolg kan zijn van een eerdere infectie, zoals klierkoorts of COVID-19. Ook genetische factoren en fysieke of emotionele stress zouden een rol kunnen spelen in het ontstaan van CVS.
Prognose
Onderzoek naar de prognose van CVS is beperkt. Volgens een studie van Cairns et al. (2005) herstelt minder dan 5% van de CVS-patiënten volledig tot het functioneren van vóór de ziekte. De meeste patiënten blijven hinder ondervinden in het dagelijks leven. Toch merkte 40% van de studiepopulatie een verbetering in symptomen en functioneren.
Zoals uit bovenstaande blijkt, is het stellen van een prognose moeilijk vanwege de zeer heterogene aard van CVS: de oorzaak, symptomen en het verloop verschillen sterk per persoon.
Behandeling
Een echte genezende behandeling voor CVS bestaat momenteel niet. Wel zijn er enkele interventies mogelijk, afhankelijk van de individuele situatie. Een aanpak op maat is essentieel en dient multidisciplinair te zijn bijvoorbeeld in samenwerking met artsen, psychologen, kinesitherapeuten, enzovoort.
Omdat CVS een vaak onbegrepen aandoening is en er nog veel onduidelijkheid over bestaat, is het belangrijk om niet alleen de patiënt zelf te betrekken, maar ook zijn of haar omgeving (familie, school, werk, …).
Wat kan je zelf doen?
- Beheer je energie bij dagdagelijkse activiteiten
- Maak een planning en verdeel activiteiten
- Neem regelmatig rustpauzes
- Voorkom overbelasting
- Beheer je energie van dag tot dag
- Voorkom overprikkeling (licht, geluid, geuren)
- Eet gezond en gevarieerd
- Drink voldoende water
- Zorg voor een goed slaapritme en goede slaaphygiëne
- Beweeg binnen je grenzen
- Laat je omringen door vrienden en familie
- Spreek met lotgenoten
- Bijvoorbeeld via de Belgische vereniging 12ME
Wat kunnen zorgverleners en anderen doen?
- Energie management plan
- In samenwerking met een zorgverlener
- Balans tussen rust en activiteit
- Medicatie
- Pijnstillers bij keel-en/of hoofdpijn
- Antidepressiva bij angst of depressieve klachten
- Psychosociale begeleiding
- Cognitieve gedragstherapie
- Mindfulness
- Oefentherapie en ondersteuning
- Een persoonlijk oefenprogramma
- Voedingsbegeleiding
- Advies voor gezonde, gevarieerde voeding
- Supplementen bij aangetoonde tekorten
Besluit
Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) is een zeer individuele aandoening die een multidisciplinaire aanpak vereist. Bij Bodypoint kunnen we je helpen bij het managen van je energie via een energiebeheerplan, en bij het opstellen en begeleiden van een persoonlijk oefentherapieplan afgestemd op jouw doelen en mogelijkheden. Daarnaast kan collega en psycholoog Cis ondersteuning bieden bij het psychosociale luik van je traject.
Bronnen
BMJ Best Practice. (2024, mei). Myalgic encephalomyelitis (chronic fatigue syndrome). https://bestpractice.bmj.com
BMJ Best Practice. (2024, januari). Myalgic encephalomyelitis (chronic fatigue syndrome). https://bestpractice.bmj.com
Centers for Disease Control and Prevention. (2024, mei). ME/CFS basics. https://www.cdc.gov/me-cfs/about/index.html
Hoge Gezondheidsraad. (2020). Advies 9508 – Chronisch vermoeidheidssyndroom (42 p.). https://www.health.belgium.be/nl/advies-9508-chronisch-vermoeidheidssyndroom
12ME. (z.d.). Homepagina. https://12me.be/
ME Research UK. (z.d.). Homepagina. https://www.meresearch.org.uk/
Solve ME/CFS Initiative. (z.d.). Homepagina. https://solvecfs.org/
Maes, M., Anderson, G., Morris, G., & Berk, M. (2013). Diagnosis of myalgic encephalomyelitis: Where are we now? Expert Opinion on Medical Diagnostics, 7(3), 221–225.
Cairns, R., & Hotopf, M. (2005). A systematic review describing the prognosis of chronic fatigue syndrome. Occupational Medicine (Oxford, England), 55(1), 20–31. https://doi.org/10.1093/occmed/kqi013
Wie is Liam Marievoet?
Ik ben Liam, een van de nieuwere gezichten binnen Bodypoint. Ik studeerde af als kinesitherapeut aan de VUB.
Mensen begeleiden tijdens hun revalidatie en het hervatten van hun actieve levensstijl is mijn passie en dit zowel voor atleten, recreatief sporters als niet-sporters. Ik tracht hiervoor steeds te starten vanuit het verhaal van de patiënt om een gepast revalidatieplan op te stellen, waarbij een actieve revalidatie de rode draad is, aangevuld met de nodige manuele technieken.